Bại não thể co cứng là gì?
Bại não (CP) thể co cứng là một rối loạn phát triển do tổn thương não trước khi sinh, trong khi sinh hoặc trong vài năm đầu đời.Tình trạng này ngăn cản sự phát triển bình thường của chức năng vận động.
CP thể co cứng được đặc trưng bởi sự căng cứng cơ, các cử động giật và cứng khớp.
Thể này thường khiến những công việc đơn giản trở nên khó khăn hơn, chẳng hạn như đi bộ hoặc nhặt những đồ vật nhỏ. Một số Trẻ cũng kèm theo các khó khăn khác liên quan tới tổn thương não bộ như rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và bệnh động kinh.
Phân loại
Như chúng ta biết – có 4 loại Bại não chính và mỗi chẩn đoán CP có thể được chia nhỏ hơn để mô tả chính xác hơn tổn thương não và các triệu chứng liên quan. CP thể co cứng được phân loại dựa trên vị trí cơ thể bị ảnh hướng.
Ví dụ, Trẻ CP thể co cứng có thể bị cứng cơ ở một cánh tay, cả hai chân hoặc toàn bộ một bên cơ thể.
Co cứng hai chi
Thể co cứng hai chi ảnh hưởng đến hai chi, phổ biến nhất là chân. Trẻ CP co cứng nửa người dưới cũng có thể gặp vấn đề về vận động nhẹ ở phần trên cơ thể. Chứng co cứng nửa người thường là kết quả của việc sinh non dẫn đến bại não.
Co cứng nửa bên
Co cứng nửa người ảnh hưởng đến toàn bộ một bên cơ thể. Cánh tay thường bị ảnh hưởng nhiều hơn chân và được đặc trưng bởi cổ tay hoặc khuỷu tay bị gập cứng. Xuất huyết não trước khi sinh có thể dễ dẫn đến thể co cứng nửa bên.
Co cứng tứ chi
Co cứng tứ chi xảy ra khi cả bốn chi đều bị ảnh hưởng. Chân thường bị tác động nhiều hơn tay. Thể co cứng tứ chi có thể gây hạn chế tới cả khả năng kiểm soát các cơ mặt.
Nguyên nhân & nguy cơ
Bại não là một thuật ngữ chung cho các rối loạn vận động phát triển do tổn thương não. Mỗi loại bại não đều do tổn thương ở một phần não cụ thể.
Bại não thể co cứng là do tổn thương vỏ não vận động và các bó tháp của não, kết nối vỏ não vận động với tủy sống. Hiểu chức năng của vỏ não vận động và các bó tháp giúp giải thích mức độ tổn thương của các hệ thống này ảnh hưởng đến chuyển động ở những người bị CP co cứng.
Tổn thương vỏ não vận động
Vỏ não vận động nằm ở vỏ não, là phần lớn nhất của não. Vỏ não vận động bao gồm một số phần chịu trách nhiệm chuyển tiếp tín hiệu đến các phần khác của não để điều khiển chuyển động.
Một vai trò quan trọng của vỏ não vận động liên quan đến bại não là khả năng điều hòa chuyển động có chủ ý của nó. Tổn thương ở vùng não này khiến cho chuyển động tự nguyện khó kiểm soát hơn và ít “mượt” hơn, hay còn gọi là “co cứng”.
Tổn thương các bó tháp
Các đường tháp trong não là con đường giao tiếp giữa vỏ não và các dây thần kinh trong tủy sống. Nếu các bó tháp bị tổn thương, vỏ não vận động không thể gửi tín hiệu thích hợp đến tủy sống. Tủy sống là một nửa của hệ thần kinh trung ương, nửa còn lại là não và thân não. Những phần não này rất cần thiết cho các chức năng cảm giác như thị giác, xúc giác và chuyển động.
Dấu hiệu & Triệu chứng
Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh bại não co cứng ở mỗi trẻ là khác nhau. Sự khác biệt về triệu chứng phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương não của trẻ và bất kỳ rối loạn xảy ra đồng thời nào có thể xuất hiện.
Các triệu chứng phổ biến nhất của CP co cứng là:
- Cơ bắp cứng, căng (tăng trương lực) ở một hoặc cả hai bên cơ thể
- Cường điệu hoá chuyển động
- Khả năng di chuyển hạn chế
- Dáng đi bất thường
- Bắt chéo đầu gối
- Các khớp không mở rộng hoàn toàn
- Đi nhón chân
- Co thắt cơ
- Xuất hiện Phản xạ bất thường
Các vấn đề xảy ra đồng thời cũng có thể xuất hiện, chẳng hạn như suy giảm thính lực và thị lực, nhưng những vấn đề này không liên quan trực tiếp đến Chứng bại não.
Trong những năm đầu đời của trẻ, có thể rất khó nhận biết các dấu hiệu của Bại não. Điều này là do các triệu chứng thường không xuất hiện cho đến khi trẻ bắt đầu thiếu các mốc phát triển. Trong thời kỳ chập chững biết đi, nhiều trẻ có xu hướng biểu hiện một số phản xạ giật tương tự liên quan đến co cứng. Ở một số Trẻ, có thể phải đến 5 tuổi mới được chẩn đoán là bại não.
CÁC HƯỚNG CAN THIỆP/ĐIỀU TRỊ
Hướng điều trị CP thể co cứng ở mỗi Trẻ là khác nhau, tùy theo từng trường hợp. Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, vị trí của các vấn đề về vận động và bất kỳ tình trạng phụ nào khác liên quan là những yếu tố lớn nhất trong việc viết phác thảo phương pháp điều trị. Tuy nhiên, có năm phương pháp can thiệp CP chính: vật lý trị liệu, hoạt động trị liệu và ngôn ngữ/âm ngữ trị liệu, dùng thuốc và phẫu thuật.
Vật lý trị liệu
Loại can thiệp đầu tiên được chỉ định cho trẻ CP co cứng thường là vật lý trị liệu. Mục tiêu của vật lý trị liệu là mang lại cho trẻ sự độc lập nhiều nhất có thể. Phương pháp điều trị này tập trung vào các bài tập linh hoạt và kéo giãn các cơ bị co cứng.
Các nhà trị liệu vật lý thường sẽ sử dụng các bài tập tăng tâm vận động (ROM) và kéo giãn hàng ngày để cải thiện khả năng vận động của khớp và mô mềm. Các nhà trị liệu vật lý thường sử dụng đồ chơi và trò chơi phù hợp với lứa tuổi để làm cho việc trị liệu trở nên thú vị đối với trẻ. Loại trị liệu này có thể giúp cải thiện chức năng vận động tổng thể và ngăn ngừa biến chứng trong tương lai.
Hoạt động trị liệu
Một hình thức trị liệu khác được sử dụng để điều trị trẻ em bị co cứng CP là liệu pháp hoạt động trị liệu. Mục tiêu của Hoạt động trị liệu là cải thiện khả năng của trẻ trong việc thực hiện các công việc và hoạt động hàng ngày một cách độc lập ở nhà, trường học, nơi làm việc và môi trường công cộng.
Các nhà trị liệu hoạt động thực hiện các bài tập nhắm vào một số cơ nhất định ở cổ tay, cẳng tay, ngón tay cái và phần trên cơ thể. Phương pháp điều trị này có lợi cho CP thể co cứng vì nó tập trung vào việc cải thiện khả năng kiểm soát vận động, phối hợp hai bên và sức mạnh phần trên cơ thể. Các nhà trị liệu nghề nghiệp cũng có thể đánh giá nhu cầu về các thiết bị hỗ trợ khác nhau, chẳng hạn như kéo “đặc biệt” hoặc dụng cụ hỗ trợ viết.
Ngôn ngữ/ âm ngữ trị liệu
Trị liệu ngôn ngữ được sử dụng để cải thiện cử động miệng ở trẻ CP thể co cứng. Mục tiêu của liệu pháp ngôn ngữ là tăng cường các cơ tham gia sử dụng trong việc nói, giúp phát âm và phối hợp. Một số trẻ CP co cứng có thể bị chảy nước dãi hoặc khó nuốt. Hình thức trị liệu này có thể giúp việc nhai, thở và nuốt bớt khó khăn hơn, cho phép trẻ kiểm soát nước miếng và nuốt dễ hơn.
Trị liệu ngôn ngữ cung cấp công cụ giúp trẻ CP thể co cứng truyền đạt rõ ràng suy nghĩ của mình và hòa nhập xã hội với người khác. Ngoài ra, thì việc thực hiện các bài tập kết hợp các thiết bị hỗ trợ giao tiếp có thể giúp cải thiện khả năng vận động và nhận thức cũng như sự tự tin.
Thuốc
Các loại thuốc, chẳng hạn như Benzodiazepin, được dùng bằng đường uống để giảm cứng cơ và cải thiện khả năng vận động khắp cơ thể. Ngoài ra còn có các loại thuốc có thể điều trị cứng cơ ở các bộ phận cụ thể của cơ thể, chẳng hạn như chân hoặc tay.
Đối với trẻ CP thể co cứng có kèm co giật/động kinh, bác sĩ thường kê đơn thuốc giúp kiểm soát tần suất các cơn này. Tương tự, các loại thuốc như diazepam (Valium) có thể được sử dụng để thư giãn cơ bắp. Điều này đặc biệt hữu ích trong việc điều trị tình trạng co cứng ở cẳng chân. Mục tiêu của việc sử dụng thuốc để điều trị CP thể co cứng là tìm ra loại thuốc có hiệu quả nhất cũng như ít tác dụng phụ tiêu cực nhất.
*** LƯU Ý: KHÔNG TỰ Ý KÊ THUỐC CHO TRẺ CP, LUÔN PHẢI CÓ SỰ CHẨN ĐOÁN VÀ THEO DÕI CỦA BÁC SĨ CHUYÊN KHOA.
Phẫu thuật
Phẫu thuật có thể là một phần quan trọng trong điều trị cho trẻ CP thể co cứng. Có một số loại phẫu thuật được sử dụng để điều chỉnh tình trạng trật khớp, co rút ngắn cơ và suy giảm cảm giác cản trở chức năng vận động bình thường.
Phẫu thuật chọn lọc rễ thần kinh (SDR) là một phẫu thuật phổ biến liên quan đến Trẻ CP thể co cứng. Mục tiêu của phẫu thuật này là giúp thư giãn các cơ và cải thiện khả năng vận động ở nhiều khu vực khác nhau. Ba Mẹ có thể tham khảo thêm thông tin chi tiết tại đây
Trên đây là một số thông tin liên quan tới chứng Bại não thể co cứng. Ba Mẹ muốn đọc thêm gì về chủ đề này hoặc muốn Phương Hà viết thêm về chủ đề nào, nhớ bình luận cho mình được biết với nhé!
- Tham khảo từ nguồn CPguide
